Reklamy
Artykuł
Andrzej Lipczyński
Stres pourazowy w wyniku gwałtu i potrzeba wsparcia społecznego
Traumatyczne przeżycia ofiary gwałtu zakłócają relacje pomiędzy nią a środowiskiem społecznym, nadwerężają jej strukturę „ja”, poczucie bezpieczeństwa i przynależności oraz przywiązania. Jednocześnie to samo środowisko wpływa na percepcję skutków doznanego urazu. To, w jaki sposób środowisko odniesie się do urazu, wpłynie na złagodzenie lub pogłębienie się objawów wstrząsu pourazowego [1,2,5]. Charakterystyczną cechą traumy jest to, że w żaden sposób nie może być włączona w wewnętrzny świat ofiary, zakłóca ona bowiem naturalny porządek rzeczy i nadweręża poczucie bezpieczeństwa [5,7,10].
Do drastycznego pogwałcenia poczucia bezpieczeństwa dochodzi w sytuacji gwałtu, w którym następuje zerwanie podstawowych więzi rodzinnych, przynależności społecznej czy religijnej. W zdarzeniu tym narusza się poczucie własnego” ja” traci się kontrolę i autonomię na poziomie podstawowej integracji cielesnej.
Celem sprawcy jest zademonstrowanie pogardy dla autonomii i godności ofiary, sterroryzowanie, zdominowanie i poniżenie ofiary tak, aby stała się całkowicie bezradna. To nie sprawca, a ofiara czuje się winna, a poczucie to wynika z bezradności [6].
Stosunek środowiska społecznego do osoby po doznanej traumie jest ważny ze względu chociażby na fakt, że przemoc powoduje u ofiary obniżenie się poczucia własnej wartości, poczucia własnego „ja”, załamuje się zaufania do społeczeństwa. W tym też okresie bardzo łatwo jest dokonać wtórnego zranienia.
To, czym społeczeństwo może w tym momencie obdarzyć ofiarę, to wsparcie, pomoc w odbudowaniu zaufania i poczucia bezpieczeństwa, ponieważ dominującym stanem psychicznym ofiary est lęk przed odrzuceniem i poczucie izolacji. Społeczeństwo, przez swoje zachowanie, może wspierać działania ofiary lub je niweczyć, na skutek wrogości lub braku zrozumienia, pogłębiając w niej poczucie izolacji. Ogromną rolę w procesie powrotu do równowagi mają istniejące stosunki i stabilizacja w rodzinie ofiary.
Przywrócenie w ofierze poczucia bezpieczeństwa, ułatwia odbudowanie pozytywnego obrazu siebie. Proces ten jest o tyle trudny, że u ofiary przemocy pojawiają się dwie skrajne potrzeby.Z jednej strony potrzeba bliskości, intymności, z drugiej dystansu. Ofiary często nie panują nad swoimi reakcjami na kontakt fizyczny. Pomimo, iż bardzo potrzebują ciepła, dotyku i serdeczności, często zdarza się, iż pozytywne intencjonalnie kontakty interpretują jako zagrożenie. Przeżyty uraz zmusza ofiarę do poszukiwania związków z innymi, a jednocześnie z tych związków wycofuje się. Często tworzy niestabilne, aczkolwiek intensywne relacje, oscylujące pomiędzy skrajnościami „do ludzi i od ludzi”.
Bliskość, intymność, potrzeba szacunku ułatwia odzyskanie autonomii oraz samokontroli. Dystans i zachowania agresywne, które w tych okresach mogą się pojawić u ofiary, pogłębiają izolację od najbliższego środowiska i wzbudzają poczucie winy i wstydu. To, co może skutecznie pomóc ofierze, to ułatwianie odbudowywania autonomii, unikając nadmiernego decydowania o tym, co jest dla ofiary w danym momencie słuszne i najbardziej potrzebne [1].
Szczególnie w przypadku ofiar gwałtu odbudowywanie poczucia kontroli pociąga za sobą rezygnację z kontaktów intymnych, które mogą przypominać zniewolenie. Poprawa w tej sferze może nastąpić dopiero po odzyskaniu poczucia kontroli i autonomii oraz pozytywnego obrazu własnej osoby [9]. Ofiara potrzebuje pomocy, aby zwalczyć wstyd, zdobyć się na realistyczną ocenę własnego zachowania. Właśnie realistyczna ocena własnego zachowania szybko łagodzi poczucie upokorzenia i wstydu. To, co w znaczniej mierze utrudnia ten proces, to akceptacja. Realizm w tym wypadku, to uświadomienie sobie wszystkich traumatycznych okoliczności wydarzenia, dylematów moralnych w obliczu ograniczonych możliwości wyboru [6].
Osoby, które doznały gwałtu, muszą uporać się nie tylko z pojawiającym się poczuciem wstydu, zwątpienia, ale także ze sprawiedliwą, rozsądną oceną własnego zachowania, odnaleźć równowagę pomiędzy irracjonalnym poczuciem winy, a pozbyciem się moralnej odpowiedzialności. Z psychologicznej analizy treści wypowiadanych przez ofiary gwałtu wynika,że obwiniają siebie za to, co przeżyły podczas przemocy, często potępiają siebie i bardzo surowo oceniają. W treści wypowiedzi dominuje potępienie za wystawienie siebie na niebezpieczeństwo i brak skutecznej obrony przed gwałtem.
Ofiara gwałtu nie jest w stanie dokonać sprawiedliwej oceny własnego zachowania, tak długo, jak długo nie zrozumie, że żaden postępek absolutnie nie zdejmuje z gwałciciela odpowiedzialności za popełnione przez niego przestępstwo. Faktem jest, że szczególnie kobiety w sytuacji niebezpieczeństwa rzadko potrafią się skutecznie bronić [2]. To, czego oczekuje ofiara gwałtu od innych, to nie rozgrzeszenia, lecz sprawiedliwości, współczucia, zrozumienia oraz gotowości do działania. Odtwarzanie faktów dla ofiary gwałtu jest warunkiem uporania się z traumatycznym przeżyciem. Jeśli tego nie dokona, trudno mówić o szybkim powrocie do równowagi [8].
Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu
Do drastycznego pogwałcenia poczucia bezpieczeństwa dochodzi w sytuacji gwałtu, w którym następuje zerwanie podstawowych więzi rodzinnych, przynależności społecznej czy religijnej. W zdarzeniu tym narusza się poczucie własnego” ja” traci się kontrolę i autonomię na poziomie podstawowej integracji cielesnej.
Celem sprawcy jest zademonstrowanie pogardy dla autonomii i godności ofiary, sterroryzowanie, zdominowanie i poniżenie ofiary tak, aby stała się całkowicie bezradna. To nie sprawca, a ofiara czuje się winna, a poczucie to wynika z bezradności [6].
Stosunek środowiska społecznego do osoby po doznanej traumie jest ważny ze względu chociażby na fakt, że przemoc powoduje u ofiary obniżenie się poczucia własnej wartości, poczucia własnego „ja”, załamuje się zaufania do społeczeństwa. W tym też okresie bardzo łatwo jest dokonać wtórnego zranienia.
To, czym społeczeństwo może w tym momencie obdarzyć ofiarę, to wsparcie, pomoc w odbudowaniu zaufania i poczucia bezpieczeństwa, ponieważ dominującym stanem psychicznym ofiary est lęk przed odrzuceniem i poczucie izolacji. Społeczeństwo, przez swoje zachowanie, może wspierać działania ofiary lub je niweczyć, na skutek wrogości lub braku zrozumienia, pogłębiając w niej poczucie izolacji. Ogromną rolę w procesie powrotu do równowagi mają istniejące stosunki i stabilizacja w rodzinie ofiary.
Przywrócenie w ofierze poczucia bezpieczeństwa, ułatwia odbudowanie pozytywnego obrazu siebie. Proces ten jest o tyle trudny, że u ofiary przemocy pojawiają się dwie skrajne potrzeby.Z jednej strony potrzeba bliskości, intymności, z drugiej dystansu. Ofiary często nie panują nad swoimi reakcjami na kontakt fizyczny. Pomimo, iż bardzo potrzebują ciepła, dotyku i serdeczności, często zdarza się, iż pozytywne intencjonalnie kontakty interpretują jako zagrożenie. Przeżyty uraz zmusza ofiarę do poszukiwania związków z innymi, a jednocześnie z tych związków wycofuje się. Często tworzy niestabilne, aczkolwiek intensywne relacje, oscylujące pomiędzy skrajnościami „do ludzi i od ludzi”.
Bliskość, intymność, potrzeba szacunku ułatwia odzyskanie autonomii oraz samokontroli. Dystans i zachowania agresywne, które w tych okresach mogą się pojawić u ofiary, pogłębiają izolację od najbliższego środowiska i wzbudzają poczucie winy i wstydu. To, co może skutecznie pomóc ofierze, to ułatwianie odbudowywania autonomii, unikając nadmiernego decydowania o tym, co jest dla ofiary w danym momencie słuszne i najbardziej potrzebne [1].
Szczególnie w przypadku ofiar gwałtu odbudowywanie poczucia kontroli pociąga za sobą rezygnację z kontaktów intymnych, które mogą przypominać zniewolenie. Poprawa w tej sferze może nastąpić dopiero po odzyskaniu poczucia kontroli i autonomii oraz pozytywnego obrazu własnej osoby [9]. Ofiara potrzebuje pomocy, aby zwalczyć wstyd, zdobyć się na realistyczną ocenę własnego zachowania. Właśnie realistyczna ocena własnego zachowania szybko łagodzi poczucie upokorzenia i wstydu. To, co w znaczniej mierze utrudnia ten proces, to akceptacja. Realizm w tym wypadku, to uświadomienie sobie wszystkich traumatycznych okoliczności wydarzenia, dylematów moralnych w obliczu ograniczonych możliwości wyboru [6].
Osoby, które doznały gwałtu, muszą uporać się nie tylko z pojawiającym się poczuciem wstydu, zwątpienia, ale także ze sprawiedliwą, rozsądną oceną własnego zachowania, odnaleźć równowagę pomiędzy irracjonalnym poczuciem winy, a pozbyciem się moralnej odpowiedzialności. Z psychologicznej analizy treści wypowiadanych przez ofiary gwałtu wynika,że obwiniają siebie za to, co przeżyły podczas przemocy, często potępiają siebie i bardzo surowo oceniają. W treści wypowiedzi dominuje potępienie za wystawienie siebie na niebezpieczeństwo i brak skutecznej obrony przed gwałtem.
Ofiara gwałtu nie jest w stanie dokonać sprawiedliwej oceny własnego zachowania, tak długo, jak długo nie zrozumie, że żaden postępek absolutnie nie zdejmuje z gwałciciela odpowiedzialności za popełnione przez niego przestępstwo. Faktem jest, że szczególnie kobiety w sytuacji niebezpieczeństwa rzadko potrafią się skutecznie bronić [2]. To, czego oczekuje ofiara gwałtu od innych, to nie rozgrzeszenia, lecz sprawiedliwości, współczucia, zrozumienia oraz gotowości do działania. Odtwarzanie faktów dla ofiary gwałtu jest warunkiem uporania się z traumatycznym przeżyciem. Jeśli tego nie dokona, trudno mówić o szybkim powrocie do równowagi [8].
Bibliografia
- Becker J.V., SkinnerL.J., Abel G.G., Time-Limited Therapy with Sexually Dysfunctional Sexually Assaulted Women, Journal of Social Work and Human Sexuality 3,1984;s. 97-115.
- Brien B., Stopping Rape; Warshaw, I Never Called It Rape; A. Medea i K. Thompson, Against Rape: A Survival Manual for Women, New Jork:Farrar, Straus i Giroux, 1974).
- EricksonC.,Rape and the Family", (w:) Treating Stress in Families, C. Figley (red.) New York: Brunner/Mazel, 1990; s. 257-89
- Franz C. E., White K.M., „Individuation and Attachment in Personality Development: Extending Erikson's Theory", (w:) Gender and Personality: Current Perspectives On Theory and Research, .Stewart A.I i M. B. Lykes (red.) Durham, NC: Duke University Press, 1985; s. 136-68;
- Green B. L, Wilson J.P, LindyJ.D, „Conceptualizing Post-Traumatic Stress Disorder: A Psychosocial Framework, (w:) Figley, Trauma and Its Wake.New York 1991; s. 345-349;
- Flannery R.B., „Social Support and Psychological Trauma: A Methodological Review", Journal of Traumatic Stress 3, 1990; s. 593-611.
- Janoff-Bulman R., The Aftermath of Victimization: Rebuilding Shattered Assumptions, (w:) Trauma and Its Wake, C. Figley (red.) New York: Brunner/Mazel, 1985; s. 15-35.
- MillerJ.B., Connections, Disconnections and Violations, Stone Center Working Paper Series 33, Wellesley, MA, 1988.
- Nadelson C.C., Norman M.T., Zackson H. ,A Follow-up Study of Rape Victims, American Journal of Psychiatry 139, 1982; s. 1266-70;
- Sebold A., Speaking of the Unspeakable, Psychiatric Times 1, 1990; s. 34.
Opublikowano: 2005-02-23
Zobacz komentarze do tego artykułu
Stres pourazowy w wyniku gwałtu i potrzeba wsparcia społecznego
Autor: partner Data: 2006-03-27, 16:31:40 OdpowiedzWitam. jestem partnerem osoby, która jest ofiarą gwałtu, jest mi z tym Colernie cięzko, jak mam sie zachować wobec mojej dziewczyny, patrze na nia innymi oczami.... Czytaj dalej
- RE: Stres pourazowy w wyniku gwałtu i potrzeba wsparcia społecznego - agata, 2006-04-01, 20:52:34
- RE: Stres pourazowy w wyniku gwałtu i potrzeba wsp - kain, 2007-11-26, 12:40:21