Artykuł

Agata Maria Aleksińska

Agata Maria Aleksińska

Psychoterapia skoncentrowana na emocjach - czym jest neohumanistyczna terapia EFT?


Kwalifikowaną psychoterapią zajmuję się od wielu lat. W mojej praktyce psychoterapeutycznej zauważyłam, iż zdarzają się sytuacje, kiedy wgląd oraz poznawcza restrukturyzacja nie leczą. Przy czym nie wynika to z błędnie sformułowanego celu, słabego przymierza terapeutycznego, czy oporu Pacjenta. Rozwiązanie dla tego typu sytuacji odnalazłam stosując interwencje oparte na emocjach. Początkowo nawiązywały one do podstawowych zasad terapii Gestalt. Szkolenie z psychoterapii skoncentrowanej na emocjach - emotion focused therapy pozwoliło mi pracować z emocjami nad zmianą w oparciu o współczesną teorię neurobiologii afektywnej.

Kluczowym pojęciem dla EFT są schematy emocjonalne. Ich transformacja odbywa się poprzez nowe - korektywne doświadczenie, także wykorzystujące pracę w oparciu o relację. To osiąganie trwałej zmiany behawioralnej oraz poznawczej poprzez alternatywne emocje oraz więź z terapeutą.

Niniejszy artykuł omawia podstawowe założenia EFT, także w oparciu o jego humanistyczne korzenie. Wyjaśnia co jest istotą tego neohumanistycznego podejścia. Definiuje pojęcie schematów doświadczania oraz opisuje zasadniczy model procesu psychoterapii.

Korzenie teoretyczne EFT


Psychoterapia skoncentrowana na emocjach (EF) powstała z humanistycznych podejść ubiegłego stulecia: skoncentrowanego na osobie (Carls Rogers, 1959), doświadczeniowego (Eugene Gendlin, 1962), egzystencjalnego (Viktor Frankl, 1959) oraz Gestalt (Fritz Perls i in., 1951). Stworzyła odrębne, udowodnione naukowo i alternatywne, podejście psychoterapeutyczne. Pełniejsze zrozumienie jego istoty wymaga omówienia podstawowej teorii psychoterapii humanistycznej.

Carls Rogers głosił pogląd, że człowiek z jednej strony pragnie rozwoju, realizacji własnych możliwości, z drugiej - akceptacji innych. W procesie jego dążenia do wzrostu uczestniczy organizmiczny proces wartościowania. Źródłem informacji o tym, co dobre bądź złe jest ciało. Potrzeba uznania rozwija warunki wartościowości - wpływa na pojęcie "Ja". Osoba pragnie być tym, kim powinna być, by zapewnić sobie aprobatę. Kiedy między tymi tendencjami pojawia się konflikt wywołuje on dysfunkcje psychiczne - reakcję zaprzeczania bądź zniekształcania świadomości własnych doświadczeń organizmicznych, niepokój oraz inne objawy.

Eugene Gendlin uważał, iż podstawowym wymiarem zdrowia psychicznego jest doświadczanie, proces konkretnego odczuwania cielesnego. Odczuwane organizmicznie znaczenie wchodzi w interakcję z symbolami werbalnymi tworząc znaczenie jawne. Przyczyną zaburzeń psychicznych jest blokowanie procesu doświadczania. Celem leczenia jest ujawnianie tego, co niejawne. Efektywne leczenie skupia się na kierowaniu uwagi pacjenta na jego bieżącego doświadczenie, co moduluję fizjologię oraz sprzyja tworzeniu znaczenia. Proces ten nazywa się focusingiem. Chodzi o doświadczanie per se, nie tyle o treść percepcji bądź jej strukturę, czy wzorce. Symbolizacja uczuć sprzyja ich ewaluacji. Doświadczanie "ukrytego" implikuje dalsze "ujawnianie". Dopóty, dopóki pacjent nie zajmie się odczuwanym znaczeniem nie zostanie ono wystarczająco uporządkowane, nie będzie mogło zostać przepracowane.

Viktor Frankl twierdził, że człowiek rodzi się zarówno ze skłonnością do zdrowia (dobrego), jak choroby (złego). Posiada umiejętność dostrzegania różnicy między dobrem i złem oraz do dokonania wyboru. Dysponuje określonym zestawem możliwości wchodzenia w relację ze światem. Uświadamia sobie, że posiada możliwości, a co za tym idzie także fakt braku ich realizacji przez siebie. Suwerennie decyduje, które możliwości będzie realizować. Wiedziony tą wewnętrzną siłą na drodze egzystencji dokonuje określenia siebie samego. Jego zasadniczą siłą napędową jest "pragnienie znaczenia". Jest zorientowany na przyszłość i motywowany przez cele oraz ideały. Zaburzenia psychiczne wynikałyby z braku znaczenia, oddzielenia od doświadczenia.

Fritz Perls podzielał pogląd Carla Rogersa, iż zaburzenia psychiczne wynikają z konfliktu między wyobrażeniem, jakie człowiek stara się realizować, a tendencją do samorealizacji. Zintrojektowane warunki wartościowości interferują z samorealizacją i powodują, że człowiek doświadcza siebie zgodnie z tym, co czuje, że powinien, a nie z tym, czego doświadcza i pragnie. Samoregulacja to wrodzona skłonność organizmiczna. Jeśli jest efektywna sprowadza się do kompetencji rozróżniania uczuć i potrzeb, ich sensorycznej świadomości. Motywacja nawiązuje do teorii pola Kurta Lewina według której pole organizuje najbardziej dominująca potrzeba, która wyłania się w określonej sytuacji. Spontanicznie ujawniona potrzeba kieruje działaniem, wypływa z mądrości organizmicznej. Zdrowie psychiczne to przyjmowanie pojawiającego się doświadczenia, jego brak to automatyczne zaprzeczanie bądź oddzielanie. Patologia lub dysfunkcja psychiczna pojawia się w chwili przerwania procesu zaspokajania potrzeby. "Ja" powstaje wskutek doświadczenia kontaktu. Zostaje wydobyte z wnętra osoby i staje się procesem pola (Perls i in 1951; Wheeler, 1991; Yontef,1995).

Wiodąca rola emocji i schematy doświadczania w EFT


Leslie Greenberg i in. przełożyli powyżej opisane podstawowe założenia humanistyczne w kategoriach współczesnej teorii emocji i neurobiologii afektywnej oraz teorii poznania. W ten sposób powstała odrębna, rzetelnie opracowana i potwierdzona badaniami, neohumanistyczna psychoterapia skoncentrowana na emocjach.

EFT zwraca uwagę na emocje jako zjawisko zachodzące w mózgu o własnej podstawie neurochemicznej oraz fizjologicznej. Autor wyodrębnia się dwie drogi ich powstawania (LeDoux 1996). Pierwsza jest krótsza i szybsza, intuicyjna. Angażuje ciało migdałowate, które wysyła sygnały alarmowe do mózgu oraz ciała. Druga wiąże się z aktywnością nowej kory, pośredniczy w niej myśl.

W wielu sytuacjach szybka reakcja spełnia funkcję adaptacyjną. Są jednak zdarzenia, kiedy lepsze - adaptacyjne jest funkcjonowanie wynikające z integracji poznania z emocją. Emocjonalny system adaptacyjny oparty jest nie tylko na wrodzonych reakcjach, takich jak lęk przed ciemnością, ale również na wyuczonych sygnałach tego, co wywoływało emocję w doświadczeniu osobistym, na przykład lęk przed zniecierpliwionym głosem ojca.

Twórca EFT wyjaśnia, iż te emocjonalne wspomnienia tworzą emocjonalne schematy. To wewnętrzne struktury pamięci emocjonalnej, które syntetyzują elementy: afektywne, motywacyjne, poznawcze oraz behawioralne, a także werbalne i przedwerbalne (wrażenia cielesne, wzrokowe, słuchowe, węchowe, dotykowe). Są nieświadomie i szybko aktywowane przez określone bodźce. Na przykład bodźcem może być podniesiony głos przełożonego. Wzbudza silny lęk, przekonanie o braku możliwości obrony oraz znieruchomienie wynikające ze schematu emocjonalnego związanego z urazowymi wydarzeniami w relacji z opiekunem. Zawiera w sobie pamięć twarzy agresywnego opiekuna, tembru głosu, nieprzyjemne odczucia cielesne w brzuchu, przyspieszone tętno, wraz z nim oddech, etc.

Rozwój schematów emocjonalnych można wyobrazić sobie jako rozwój sieci nerwowej, która zawiera historię przeżytego doświadczenia w życiu człowieka. Optymalne przetwarzanie emocjonalne obejmuje aktywację wszystkich elementów schematu. Zaburzenia wynikają z wyłączania ze świadomości wszystkich bądź wybranych elementów. Skutkuje to niespójnym lub/i niepełnym doświadczaniem.

W EFT emocja nie jest wynikiem poznawczej i wyrażonej słowami oceny. Wynika z automatycznego dopasowania wzorców uruchamiających schemat. Greenberg akcentuje, iż poznawczy poziom kształtowany jest przez element doświadczeniowy i formułowany za pomocą języka. To w sposób zasadniczy odróżnia EFT od CBT.

Schematy emocjonalne same w sobie nie są bezpośrednio dostępne świadomości. Można dotrzeć do nich pośrednio - drogą doświadczania. Interwencje EFT dążą do celowej aktywizacji dezadaptacyjnych schematów emocjonalnych, po ich "wydobyciu" w dalszym procesie leczenia dąży się do stworzenia korektywnych doświadczeń - adaptacyjnych schematów emocjonalnych na miejsce starych.

Zasadnicze rodzaje doświadczenia emocjonalnego w EFT


EFT wyodrębnia cztery podstawowe rodzaje emocji ze względu na funkcję jaką spełniają: pierwotne adaptacyjne, pierwotne dezadaptacyjne, wtórne oraz instrumentalne. Ich rzetelna identyfikacja to fundamentalne zadanie psychoterapeuty. Wyznacza cele i ukierunkowuje proces leczenia.
  • Pierwotne adaptacyjne emocje stanowią bezpośrednią reakcję, która jest spójna z sytuacją i ukierunkowuje jednostkę na właściwe - adaptacyjne dla niej działanie. Gniew jest adaptacyjną odpowiedzią emocjonalną wobec doświadczenia krzywdy motywuje do działań asertywnych. Strach stanowi adaptacyjną reakcję na zagrożenie i ukierunkowuje na ucieczkę, znieruchomienie bądź uniknięcie go. Wstyd wynika z odsłonięcia niewłaściwego zachowania a w związku z tym zagrożenia osądzeniem lub odrzuceniem i prowadzi do chęci poprawy lub ukrycia się.
  • Pierwotne dezadaptacyjne emocje to bezpośrednie reakcje, które jednak, w odróżnieniu od wyżej omówionych, nie mają charakteru konstruktywnego radzenia sobie - są dezadaptacyjne, ponieważ utrudniają efektywne funkcjonowanie. W większości wynikają z nadmiernie wyuczonych reakcji, pochodzą z wcześniejszych, często traumatycznych doświadczeń. Na przykład bliskość u osób, które w dzieciństwie doświadczyły przemocy, wywołuje poczucie zagrożenia i wzbudza gniew oraz odrzucenie.
  • Wtórne emocje reaktywne są następstwem emocji pierwotnych. Zastępują je, bronią przed nimi lub przekształcają i prowadzą do działań nieodpowiednich do sytuacji. Strach może wywołać wstyd. Gniew może skutkować poczuciem winy bądź niepokojem. Emocje wtórne mogą być także reakcją na pośredniczące myśli - mogą być wtórne wobec myśli. Należy jednak zwrócić uwagę, że choć myśl może wywołać emocje, to według EFT nie wszystkie emocje wywoływane są przez myśli.
  • Emocje instrumentalne stanowią element wpływu - instrument na drodze do uzyskania określonych celów. To uczucia manipulacyjne lub wymuszające. Sprowadzają się do wpływania bądź kontrolowania innych. Płacz może służyć uzyskaniu wsparcia. Gniew może pomagać w dominacji. Wstyd może udowadniać społeczną poprawność. Reakcje instrumentalne mogą być celowe lub nawykowe, automatyczne, bez udziału pełnej świadomości. Ich okazywanie jest niezależne od oryginalnej reakcji, choć może być częścią wewnętrznego doświadczenia emocjonalnego.

Zaburzenie w ujęciu EFT


Klinicyści pracujący w nurcie psychoterapii skoncentrowanej na emocjach opierają się na fenomenologicznym ujęciu zaburzenia. Nie lekceważą wartości diagnozy nozologicznej, jednak posługują się przede wszystkim diagnozą procesualną. Pracują z ujawniającym się tu i teraz doświadczeniem pacjenta, określając jego determinanty i czynniki warunkujące.

Według EFT zaburzenia psychiczne oraz stopień ich zaawansowania wynikają z niżej opisanych przyczyn.

Braku świadomości emocji


Brak świadomości emocji polega na niezdolności usymbolizowania w świadomości doświadczenia cielesnego. Pacjent unika lub / i zaprzecza pierwotnemu doświadczeniu. Skutkuje to zakłóceniem w jego integracji z istniejącymi organizacjami "Ja". Uwagę należy zwrócić, iż to, czego "Ja" pacjenta nie potrafi zaakceptować nie musi być usunięte ze świadomości per se, lecz Pacjent będzie tego doświadczał jako nie należącego do niego. Doświadczenie nie ulega typowemu wyparciu, dosłownemu zapomnieniu, jest jednak nieusymbolizowane w świadomości. Do zaburzenia prowadzi brak rzeczywistego doświadczania gniewu, czy smutku, wstydu, bądź strachu, nie zaś niewiedza, że odczuwa się takie emocje. Pacjent w procesie leczenia musi odzyskać swoje pierwotne adaptacyjne reakcje emocjonalne oraz ponownie przetworzyć zaprzeczone lub bolesne emocje. Głównym celem procesualnym psychoterapii nie jest uświadamianie wypartych treści, lecz uznanie zaprzeczonego doświadczenia, tak, by zostało przeżyte. Pozwala to włączyć doświadczenia w istniejące struktury znaczeniowe, służy spójności "Ja", które integruje. Prowadzi do osiągnięcia zdrowia psychicznego, eliminuje objawy nerwicowe i inne. Do wyleczenia z depresji niezbędne może być odblokowanie pierwotnego adaptacyjnego żalu. Dla zatrzymania objawów lękowych konieczne może być doświadczenie pierwotnego adaptacyjnego gniewu. W EFT niedoświadczana emocja może mieć także charakter dezadaptacyjny, w tym sensie zaprzeczenie nie zawsze ma charakter patogenny. Zaburzenie wynika z zaprzeczenia zorientowanym na rozwój potrzebom, tłumienia nieakceptowalnych aspektów doświadczania oraz unikania bolesnych emocji.

Nieadaptacyjne schematy emocjonalne


Nieadaptacyjne schematy emocjonalne zostają wyuczone w sytuacjach interpersonalnych. Wykorzystywane dziecko doświadcza w więzi lęku, który motywuje je do reakcji wycofywania. Brak możliwości uzyskania ukojenia u rodzica skutkuje dodatkowo silnym osamotnieniem, czasem wściekłością. Prowadzi do formułowania się poczucia nic nie znaczącego "Ja" - niekochanego, złego, ułomnego, bezwartościowego i bezsilnego. Pacjent doświadcza wtórnej rozpaczy, bezradności i beznadziei, czasami fragmentacji "Ja". Niekiedy ma poczucie rozpadu i niemożności regulacji własnego afektu. Dezadaptacyjne rdzenne schematy emocjonalne determinują organizację "Ja" wokół konieczności poradzenia sobie z bolesną emocją oraz zaniedbaniem ze strony opiekuna. Mają charakter usztywniony. Dezadaptacyjny pierwotny lęk zbudowany na bazie urazowej więzi kiedyś spełniał funkcję ochronną, obecnie nie służy konstruktywnemu radzeniu sobie, podtrzymuje osamotnienie. Doświadczanie teraźniejszości zakłócone jest przeszłością, kosztem nowości i bogactwa szczegółów "tu i teraz". Stopień, w jakim reakcje emocjonalne mają charakter dezorganizujący i odporny na zmianę wynika z wieku, w których rozwinęły się, ich intensywności. Aktywacja dezadaptacyjnych schematów emocjonalnych uzależniona jest także od czynników organicznych i temperamentalnych. Jeśli pacjent doświadczył przemocy wówczas odczuwany gniew może szczególnie wyzwalać się w stanach fizycznego zmęczenia.

Dysregulacja emocji


Przebieg procesu leczenia zależy od tego, jak psychoterapeuta definiuje regulację emocji. Jeśli rozumie jako kontrolę destruktywnych i zbyt wielu negatywnych emocji wówczas wprowadza zmiany w systemie poznawczym celem ich modyfikacji. Jest to charakterystyczne dla podejścia CBT. W EFT regulacja emocji rozumiana jest nie jako ich kontrola, lecz doświadczanie na adaptacyjnym poziomie. Klinicysta skupia się na docieraniu do wcześniej unikanych emocji, wzmacnia zdolność do ich przyjmowania, rozumienia oraz walidacji. Psychoterapeuta pracujący w nurcie EFT definiuje regulację jako generowanie emocji. Przekształcenie oraz regulacja systemu emocjonalnego odbywa się przez procesy inne, niż poznanie, tj. przez inne emocje oraz przywiązanie. Według EFT depresja, lęk, sięganie po używki to dysfunkcyjne próby regulacji ukrytego stanu emocjonalnego. Problemy z regulacją emocji polegają na tym, że pacjent albo nadmiarowo dystansuje się od uczuć, wchodzi w stany "odrętwienia", dysocjuje albo doświadczenie emocjonalne go "zalewa", co jest dosyć przytłaczające i bolesne. Nadmierne pobudzenie emocjonalne motywuje pacjenta do nieadaptacyjnych prób tłumienia. Pułapką dysocjacji jest jednak efekt odbicia emocjonalnego, który paradoksalnie sprzyja gwałtownemu przypływowi bolesnych emocji.
Wskaźnikiem zdrowia psychicznego jest zdolność jednostki do odraczania reakcji emocjonalnych, świadomość czym są, reflektowanie ich. Kompetencje człowieka do regulacji emocjonalnej rozwijają się w oparciu o jego wczesnodziecięcą więź z opiekunem. Są zasadniczym zadaniem rozwojowym w życiu. To także ważne zadanie rozwojowe w psychoterapii, gdzie wiodącym narzędziem i źródłem korektywnego doświadczenia regulacji jest więź psychoterapeutyczna.

Konstrukcja narracyjna i egzystencjalne tworzenie znaczeń


Brak świadomości emocji, nieadaptacyjne schematy doświadczania oraz deficyty regulacji emocjonalnej decydują o tym, w jaki sposób pacjent nadaje sens swojemu doświadczeniu, w jaki sposób tworzy narracje na temat siebie, innych oraz świata. Spójny i zróżnicowany wizerunek "Ja", adaptacyjna tożsamość zakorzenione są w doświadczeniu cielesnym, jeśli tego brak znaczenie zaczyna mieć charakter pusty - dysfunkcyjny. Brak spójności narracyjnej skutkuje chaotyczną organizacją "Ja", trudnościami ze stworzeniem stabilnego poczucia siebie. Tego typu problemowe narracje można przeformułować przez stworzenie nowego znaczenia, dzięki któremu pacjent odnajdzie cel i zrekonstruuje rozumienie własnej roli oraz roli innych w wydarzeniach z przeszłości. Spójniejsze oraz bardziej zróżnicowane emocjonalnie narracje ułatwiają refleksję nad "Ja", sprzyjają poczuciu sprawczości oraz nowym doświadczeniom interpersonalnym. Narracje na temat własnych doświadczeń wpływają na te doświadczenia i zmieniają często niespójne historie o poczuciu bezsilności i wiktymizacji w wewnętrznie uporządkowane i sprzyjające zdrowiu opowieści o poczuciu sprawstwa. Czasami zgłaszający się do psychoterapeuty Pacjenci opisują niepokój, który wynikać może z obronnej nieświadomości możliwości nieistnienia. Według EFT niepokój ten może wynikać z braku autentyczności, wyobcowania z własnego doświadczenia, braku znaczenia, które sprzyja emanacji niepokoju egzystencjalnego.

Interwencje oparte na markerach jako metoda leczenia


Psychoterapia skoncentrowana na emocjach oparta jest na modelu wywoływania, eksplorowania i przekształcania emocji. To proces przechodzenia od wtórnych emocji, poprzez pierwotne emocje dezadaptacyjne, do pierwotnych emocji adaptacyjnych.

Dla podejścia EFT charakterystyczne są interwencje wykorzystujące markery. Termin ten jest także znany dla innych humanistycznych terapeutów - na przykład gestaltystów. W literaturze fachowej poświęcono sporo miejsca na omówienie jego istoty. Najprościej ujmując markery to pojawiające się w toku sesji stwierdzenia bądź zachowania, które dosyć wyraziście sugerują ukryte problemy afektywne. To określone stany przetwarzania problemowo - emocjonalnego. Ukierunkowują one interwencje, ale dodatkowo są diagnostyczne dla gotowości bądź jej braku ze strony Pacjenta do pogłębionej pracy nad problemem.

Greenberg oraz inni przedstawiciele EFT wyodrębniają następujące rodzaje markerów:
  • Reakcje problemowe:
    Kiedy Pacjent dzieli się swoim zaskoczeniem co do doświadczanych emocji lub reakcji behawioralnych na określoną sytuację: "zobaczyłem szczekającego psa i zrobiło mi się smutno". Wskazaną w takim wypadku interwencją terapeutyczną jest sugestywne odsłanianie. Polega ono na przywoływaniu doświadczenia w celu pobudzenia ponownego przeżycia sytuacji i reakcji, by ustalić związek między sytuacją, myślami, emocjami, by dotrzeć do ukrytych znaczeń sytuacji.
  • Niejasno odczuwane znaczenie:
    Kiedy Pacjent dzieli się swoim doświadczeniem, którego nie rozumie: "czuję to, ale nie wiem, co to jest". Wskazaną w takim wypadku interwencją terapeutyczną jest fokusowanie. Polega ono na kierowaniu uwagi Pacjenta na jego głębiej zakorzenione odczuwanie, które na końcu pozwala je zwerbalizować.
  • Rozdarcia konfliktowe:
    Kiedy Pacjent dzieli się doświadczeniem dwóch aspektów swojego "Ja", które pozostają wobec siebie przeciwstawne, jedno z nich często jest krytykujące bądź wymuszające. Wskazaną w takim wypadku interwencją terapeutyczną jest praca z dwoma krzesłami. Dwie części "Ja" kontaktują się ze sobą - poddane eksploracji i zakomunikowane są myśli, uczucia i potrzeby każdej ze stron. Ma to stworzyć dialog zamiast konfliktu, zniwelować rozdarcie samokrytyczne.
  • Rozdarcie przerywające "Ja":
    Kiedy Pacjent dzieli się doświadczeniem dwóch aspektów swojego "Ja", z których jedna część przerywa bądź ogranicza doświadczenie i ekspresję emocjonalną - "do oczu napływają mi łzy, ale nie popłaczę się". Wskazaną w takim wypadku interwencją terapeutyczną jest znów praca z dwoma krzesłami. Zaprasza się Pacjenta do odegrania tego procesu werbalnie bądź metaforycznie, czy fizycznie, która umożliwia doświadczenie przez Pacjenta siebie jako "sprawcy" zamykania, następnie Pacjent ma zakwestionować przerywającą część "Ja".
  • Niedokończone sprawy:
    Kiedy Pacjent dzieli się swoim doświadczeniem zalegającego, nierozwiązanego uczucia wobec znaczącej drugiej osoby - "mój ojciec nigdy nie miał dla mnie czasu". Wskazaną w takim wypadku interwencją terapeutyczną jest technika pustego krzesła. Dzięki niej Pacjent aktywuje swoje wewnętrzne spojrzenie na znaczącą drugą osobę i własne doświadczenie oraz bada swoje emocjonalne reakcje na tę osobę i stara się je zrozumieć. Pojawia się dostęp do niezaspokojonych potrzeb, zachodzą zmiany w spojrzeniu na drugą osobę oraz na siebie.
  • Podatność na zranienia:
    Kiedy Pacjent dzieli się swoim doświadczeniem słabego, głęboko zawstydzonego, niepewnego "Ja"- "nie mam nic, nie mogę zmusić się do aktywności". Wskazaną w takim wypadku interwencją terapeutyczną jest empatyczne dostrojenie, empatyczna walidacja, zwrócenie uwagi na aspekty witalne.
  • Trauma i ponowne narracyjne opowiadanie:
    Znaczenie ma zwerbalizowanie i równoczesne doświadczenie emocjonalne wydarzenia w bezpiecznych warunkach terapii terapeutycznej.
  • Zerwanie i naprawianie przymierza:
    Naprawianie przymierza ma wartość leczniczą szczególnie dla Pacjentów, których obszar problemowy dotyczy związków.
  • Pogarda wobec "Ja" i współczucie:
    Kompetencje do okazywania sobie współczucia są niezbędne dla regulacji emocjonalnej.
  • Cierpienie emocjonalne i samouspokajanie:
    Wielu Pacjentów po traumach nie potrafi konstruktywnie radzić sobie z cierpieniem. Jest to w tym przypadku szczególnie istotne zadanie do pracy terapeutycznej.
  • Wprowadzanie zamieszania do przestrzeni i jej oczyszczanie:
    Skupianie uwagi na tu i teraz pomaga docierać do istoty doświadczeń.
  • Marker nieopowiedzianej historii:
    Pacjent dociera do niej dzięki empatycznej eksploracji ze strony terapeuty.
  • Marker pustej historii:
    Pacjent nie wnosi emocji, terapeuta może dopomóc przy wykorzystaniu swoich przypuszczeń n/t ukrytych uczuć.
  • Marker przerwanej historii:
    Nieprzewidziane konsekwencje zdarzeń podważają u Pacjenta poczucie bezpieczeństwa. Terapeuta może pomóc poprzez pobudzanie spójności.

W procesie psychoterapeutycznej transformacji potrzebne jest pobudzenie emocjonalne. Musi ono jednak osiągać optymalny charakter - nie może być zbyt wysokie, ponieważ będzie wtedy doświadczeniem dysregulującym, dezorientującym i nieadaptacyjnym. Częścią procesu walidacji poziomu pobudzenia emocjonalnego jest relacja terapeutyczna.

Podsumowując, psychoterapia skoncentrowana na emocjach to metoda leczenia, której istotą jest zmiana emocji - od wtórnych, poprzez pierwotne dezadaptacyjne do pierwotnych adaptacyjnych. Promuje ona eksplorację doświadczenia na drodze do osiągania kompetencji w zakresie regulacji emocjonalnej. Niezwykle istotne i korektywne są przeżycia pochodzące z relacji terapeutycznej. Opiera się na diagnozie procesualnej - skupionej na pojawiających się w relacji markerach. To metoda neohumanistyczna - włącza do teorii klasycznych podejść humanistycznych współczesną teorię emocji i neurobiologii afektywnej oraz teorii poznania.


    Autorka ukończyła psychologię kliniczną oraz studia podyplomowe w podejściu integracyjnym w Instytucie Psychiatrii i Neurologii pod kierunkiem prof. M. Siwiak-Kobayashi oraz w Instytucie Psychologii Zdrowia pod kierunkiem prof. J. Mellibrudy. Certyfikowany psychoterapeuta (nr 767) Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Odbyła I i II stopień szkolenia Emotion Focused Therapy realizowanego przez Kurta Rendersa w Ośrodku Intra w Warszawie. Specjalizuje się w psychoterapii zaburzeń osobowości.


Bibliografia

  • Leslie S. Greenberg, 2013, Terapia Skoncentrowana na Emocjach; Wydawnictwo Harmonia Universalis.



Opublikowano: 2018-05-29



Oceń artykuł:


Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu

Zobacz więcej komentarzy