mobbingMobbing (od ang. mob - sfora, pospólstwo), zwany także psychoterrorem (H. Leymann), jest to trwające w czasie prześladowanie psychiczne jednostki przez inną osobę lub grupę osób, w celu jej destrukcji lub wyeliminowania z kolektywu pracy. Daje jej sie w ten sposób do zrozumienia, iż nie ma dla niej miejsca w grupie.
Działania takie polegają na poddawaniu osoby, obranej za kozła ofiarnego, systematycznym oraz stygmatyzującym ją w oczach grupy atakom, co w konsekwencji prowadzi do zniszczenia jej integralności fizycznej i psychicznej.
Nie chodzi tu jednak o otwartą agresję, lecz o ukrytą, zakamuflowaną strategię, której ofiara początkowo nie dostrzega. Do najbardziej typowych przejawów mobbingu w miejscu pracy należy izolowanie ofiary, utrudnianie jej komunikowania z otoczeniem, upokarzanie, dyskredytowanie, zastraszanie, powierzanie zadań niewspółmiernych z jej kompetencjami, wydawanie sprzecznych lub niemożliwych do wykonania poleceń, nieustanne kontrolowanie, etc...
Motorem takich zachowań w zakładzie pracy jest zazwyczaj zwierzchnik lub/i współpracownicy, charakterystyczny jest także brak reakcji ze strony świadków.
Osoba jest atakowana i prześladowana tak długo (czasami przez miesiące lub lata), aż doprowadza to do utraty przez nią posady, choroby, inwalidztwa, a nawet samobójstwa.
Proces ten może zostać zatrzymany, jeśli instytucja zdobędzie się na wysłuchanie pracownika oraz podejmie odpowiednie środki administracyjne (zmiana miejsca pracy, sankcje dyscyplinarne wobec agresora). Stąd też istotne jest odróżnienie mobbingu od banalnego zatargu czy konfliktu w pracy, gdyż jest to długotrwały, wielofazowy oraz ściśle zlokalizowany proces, mający poważne konsekwencje dla zdrowia, a nawet życia jednostki.
Mobbing to patologiczne zjawisko społeczne, spowodowane przez ekstremalne czynniki stresogenne obecne w świecie pracy. Jednocześnie zjawisko to pociąga za sobą szereg negatywnych skutków, takich jak biologiczne i psychiczne reakcje na stres. To podwójna zależność przyczynowo-skutkowa od stresu powoduje, iż mobbing może być traktowany jako mechanizm kaskadowego przenoszenia się stresu między różnymi poziomami instytucji. Pracownik - ofiara mobbingu ze strony szefa, sam zaczyna prześladować podwładnego lub współpracownika.
Obraz kliniczny ofiar mobbingu przejawia wiele analogii z objawami stwierdzonymi u osób, które przeżyły kataklizm, atak z bronią w ręku, gwałt, etc. Najbardziej typowymi zaburzeniami będącymi skutkiem długotrwałego mobbingu są: zespół depresyjny, stany lękowe i fobijne oraz PTSD (zespół stresu pourazowego).
Obok destrukcji jednostki, szerzący się w firmach mobbing naraża także na dodatkowe koszty samo przedsiębiorstwo (absencja, wzrost liczby urlopów zdrowotnych, spadek wydajności oraz jakości produkcji, degradacja atmosfery pracy, wysoki turnover), a tym samym i całe społeczeństwo, które ponosi między innymi koszty opieki zdrowotnej nad ofiarami.
Celem zapobiegania tej patologii społecznej, wiele krajów posiada już odpowiednie ramy ustawodawcze do zwalczania mobbingu w miejscu pracy.
Zobacz też: molestowanie moralne i wiktymologia.
Oprac. Jolanta Cackowska-Demirian
| 